Kırılgan gruplardan gençlere yönelik din/inanç, toplumsal cinsiyet kimliği ve cinsel yönelim temelli ayrımcılık vakalarını ve insan hakları ihlallerini önlemek amacıyla yürütülen Haklar Projesi, 3 yılda 50 binden fazla kişiye ulaştı.

“Kırılgan Gruplardan Gençlerin İnsan Haklarını Geliştirmek İçin Üniversite Gençliğinin Güçlendirilmesi” kısa adıyla Haklar Projesi, 36 aydır devam eden uygulama döneminin ardından 31 Ocak 2025 itibariyle tamamladı.

Proje, gençlik katılımına dayalı insan hakları politikalarının geliştirilmesi ve uygulanması, gençlik güçlendirmesiyle sivil toplumun güçlendirilmesi, şiddet, nefret söylemi ve nefret suçlarına karşı toplumsal barışın inşası gibi hedefleri doğrultusunda “Eğitim”, “İzleme” ve “Savunuculuk” olmak üzere üç sacayağı üzerinde şekillendi.

Haklar Projesi, bu başlıklar altında yürütülen faaliyetler aracılığıyla 3 yılda 50 bini aşkın kişiye ulaştı.

Eğitim: Sivil gazetecilikten insan haklarına

Projenin eğitim alanındaki çalışmaları bilişsel ve psikososyal güçlendirme ilke ve esaslarıyla dijital öğrenme ve dijital katılıma dayalı gerçekleşti. Bu kapsamda “İnsan Hakları Eğitimleri” ve “Sivil Gazetecilik Eğitimleri” olmak üzere toplamda 12 eğitim modülü geliştirildi.

Proje uygulama dönemi boyunca Sivil Gazetecilik Eğitimlerini 613; İnsan Hakları Eğitimlerini de 1606 kişi tamamlayarak sertifika almaya hak kazandı.

265 kişinin katılımıyla 8 çevrimiçi yaşayan laboratuvar eğitiminin yanında, geliştirilen eğitimlerin alanda etkin ve etkili kullanımını kolaylaştırmak için de 2 adet kullanıcı kiti geliştirildi.

Projede bu başlık altında geliştirilen bir diğer eğitim faaliyeti ise “Eğitici Eğitimi” programıydı. Alandaki uygulamaların çoğaltıcı etkisini teşvik etmek amacıyla geliştirilen 3 çevrimiçi “Eğitici Eğitimi”ne 158 sivil toplum kuruluşu (STK) temsilcisi katıldı.

Farkındalık ve uygulama için İzleme

Projede İzleme faaliyetleri ile üniversite öğrencisi gençlerin insan hakları ihlalleri ve politikaları alanlarında izleme ve uygulama faaliyetlerinin artırılması hedeflendi. Bu doğrultuda proje uygulama dönemi boyunca 237 gencin katılımıyla 21 İzleme Toplantısı; 227 gencin katılımıyla 3 İzleme Çalıştayı gerçekleştirildi.

Toplantılar ve çalıştayların çıktıları doğrultusunda, projenin tematik alanlarıyla ilgili üniversite öğrencilerinin kendi öznellikleri üzerinden deneyimledikleri ya da gözlemledikleri ayrımcılık vakalarını ve hak ihlallerini açıklayan 3 ayrı İzleme Raporu ile insan hakları ihlallerini ve ayrımcılık vakalarını azaltıcı politika önerilerinin geliştirilmesi amacıyla 3 ayrı Politika Belgesi yayınlandı.

Projenin bu başlıktaki bir diğer faaliyeti ise Politika İzleme Merkezi’nin kurulması oldu. Hazırlanan web sitesine Medya Takip sistemi üzerinden tarama yapılarak Türkiye’de gün içinde çıkan kadın, LGBTİ+ ve din/inanç temalı bütün haberler sisteme işlendi.  

Savunuculuk: Dijital katılımla gençler sahada

Projenin Savunuculuk faaliyetleri ise üniversite öğrencisi gençlerin insan hakları ihlalleri ve politikaları alanlarında savunuculuk faaliyetlerinin artırılması üzerine şekillendi. Bu kapsamda 80 gencin katılımıyla 7 proje ilinde 7 Eşitlik Toplantısı ve 75 gencin katılımıyla Ankara’da 1 Savunuculuk Çalıştayı gerçekleştirildi.

Gençlerin gerçekliğini sistematik olarak anlamak, dış koşulların gençlerin yaşamlarını nasıl etkilediğini bilmek, gençlerin toplumsal dönüşüme nasıl katkıda bulunduğunu görmek ve uygulanan politika ve stratejilerin etkililiğini görmek amacıyla “Üniversite Öğrenci Gençlerin İnsan Hakları Algısı” ile “Eşitsizlikler ve Adaletsizlikler Algısı” olmak üzere 2 ayrı araştırma yürütüldü.

Savunuculuk başlığında bir diğer hedef ise dijital öğrenme ve katılım araçlarının etkin bir şekilde kullanılması üzerineydi. Bu doğrultuda oluşturulan Üniversite Öğrencileri Savunuculuk Ağı üyesi gençler 10 video haber ve 10 podcast üretti. Sivil Gazetecilik Ağı da yine aynı amaç doğrultusunda oluşturuldu. Ağ üyesi gençler “Haklar Haber” başlığıyla kurulan dijital haber platformu için projenin tematik alanları başta olmak üzere günceli yakalayan haber içerikleri, teyit mekanizmaları üretti.

Savunuculuk başlığı projenin en yoğun faaliyet alanlarından biriydi. Bu kapsamda, bilgi ve deneyim temelli öğrenme ve keşfetmeyi uzmanlık alanlarıyla birleştirmek üzerine de çalışıldı. Projenin tematik alanlarıyla ilgili konularda gençlerde farkındalık ve duyarlılık adaları oluşturmayı hedefleyen, güçlendiren ve ilham veren 20 gerçek hayat hikâyesi çekildi.

Savunuculuk başlığında projede yapılan diğer faaliyetler şöyle:

  • 30 gençle birlikte TBMM’ye 3 ayrı lobi ziyareti gerçekleştirildi.
  • Gençlerin demokrasi ve insan hakları kültürünün gelişimine katılımını her an ve her yerde teşvik etmek ve güçlendirmek amacıyla mobil cihazlara uygun olarak Haklar App tasarlandı ve kullanıcıların erişimine sunuldu.
  • 5 röportaj, 5 canlı yayın, 10 slogan ve mesaj, 1 kamu spotu içeren Eşitlik Kampanyası yürütüldü.

Haklar Projesi hakkında

Avrupa Birliği’nin Demokrasi ve İnsan Hakları için Avrupa Aracı (DIHAA) programı kapsamında desteklenen proje, Gençlik Servisleri Merkezi Derneği, Mardin Ortak Kadın İşbirliği Derneği ve Uğur Mumcu Araştırmacı Gazetecilik Vakfı ortaklığında yürütüldü.

Projede 3 yıl boyunca 7 proje ili olan Ankara, İzmir, İstanbul, Mersin, Mardin, Diyarbakır ve Samsun başta olmak üzere Türkiye genelinde kırılgan gruplardan gençlere yönelik din/inanç, toplumsal cinsiyet kimliği ve cinsel yönelim temelli ayrımcılık vakalarını ve insan hakları ihlallerini önlemek amacıyla çalışıldı.